Welke koffie is het gezondst voor je?

Filterkoffie of espresso cup? Wat is het gezondst?

De Grote Koffieparadox

Koffie is een van de meest onderzochte dranken ter wereld. Recent onderzoek toont aan dat koffieconsumptie vaker geassocieerd wordt met gezondheidsvoordelen dan met nadelen. Het lijkt erop dat ons oude beeld van koffie als "slecht" steeds meer verdwijnt.

Meta-analyses laten zien dat 3-4 kopjes koffie per dag je risico op bepaalde vormen van kanker kan verlagen en je actiever maakt. Maar hier komt de clou: niet alle koffie is hetzelfde. De manier waarop je het zet, maakt een wereld van verschil. Extra tip: nuttig je koffie voor 14.00 uur, zodat het je nachtrust niet negatief beïnvloedt.

Filterkoffie Wint de Gezondheidsstrijd

Het wetenschappelijke bewijs is helder: gefilterde koffie (met papieren filter) is de gezondste keuze. Waarom? Het komt door twee belangrijke stoffen die cafestol en kahweol heten. Dit zijn diterpenen die van nature in koffiebonen zitten. Deze diterpenen maken ongeveer 1% van het gewicht van koffiebonen uit en verhogen je cholesterol. Het goede nieuws? Een papieren filter houdt deze cholesterolverhogende stoffen tegen.

De Cijfers Spreken Duidelijke Taal

Onderzoekers hebben gekeken naar verschillende manieren van koffie zetten. Wat ze ontdekten? Gewone filterkoffie bevat meer gezonde stoffen dan espresso of Turkse koffie. Deze gezonde stoffen heten antioxidanten en dat zijn stoffen die je lichaam beschermen tegen ziektes. Waarom is dit belangrijk? Antioxidanten helpen je lichaam om gezond te blijven. Het is net zoals vitamine C in sinaasappels, die beschermen je.

Bij filterkoffie gebeurt er iets slims: de papieren filter houdt de slechte stoffen tegen (bijna alles wordt weggevangen), maar laat de goede stoffen door. Daarom is filterkoffie (iets) gezonder dan espresso of andere soorten.

Extra weetje: het mooie is dat koffie een van de grootste bronnen van deze beschermende stoffen in ons voedsel is.

Espresso en Onze Cholesterol

Een grote Noorse studie met meer dan 21.000 deelnemers toonde aan dat 3-5 kopjes espresso per dag het totale cholesterol verhoogde met 0.09 mmol/L bij vrouwen. Dat lijkt weinig, maar bij dagelijks gebruik telt het toch een beetje op.

Werkplekkoffiemachines bevatten vaak hogere concentraties diterpenen dan papier-gefilterde koffie, maar minder dan ongefilterde koffie. Cafestol is een van die diterpenen. Cafestol is een natuurlijke stof in koffieolie die je cholesterol kan verhogen. De concentraties waren:

• Zetmachines op kantoor: 176 mg/L

• Thuisgezette filterkoffie: 12 mg/L

• Gekookte koffie: 939 mg/L

French Press en Percolators: De Middenmoot

French press en andere zetmethodes zitten ergens tussenin. Espresso bevat de hoogste concentraties cafeïne en chlorogeenzuren, maar ook meer diterpenen dan gefilterde koffie.

French press koffie gebruikt een metalen filter in plaats van papier. Dit betekent dat meer van die cholesterolverhogende stoffen (cafestol en kahweol) in je kopje terechtkomen. Onderzoek toont aan dat French press koffie ongeveer 90 mg/L cafestol bevat. Dat is veel meer dan gefilterde koffie (12 mg/L) maar minder dan gekookte koffie (939 mg/L).

Chlorogeenzuren zijn andere belangrijke stoffen in koffie. Dit zijn antioxidanten die goed zijn voor je gezondheid. Ze helpen je lichaam beschermen tegen ontstekingen en kunnen je bloedsuiker helpen reguleren. Het interessante is dat espresso de hoogste concentraties van deze gezonde stoffen heeft, maar tegelijkertijd ook meer van de cholesterolverhogende diterpenen.

De fysieke eigenschappen van papieren filters maken het verschil. Filters met microperforaties laten meer diterpenen door dan gewone papieren filters. Bij een French press heb je helemaal geen papieren filter, dus krijg je zowel de goede als de minder goede stoffen binnen.

De Gezondheidsvoordelen Blijven Overeind

Ondanks deze verschillen in zetmethoden, toont een grote Noorse studie met meer dan 508.000 deelnemers aan dat gefilterde koffie geassocieerd werd met lagere sterfte dan geen koffie drinken. De cijfers voor mannen:

• Gefilterde koffie: 15% lager risico op sterfte

• Ongefilterde koffie: 4% lager risico op sterfte

Een umbrella review van 201 meta-analyses bevestigt dat koffieconsumptie vaker geassocieerd wordt met voordelen dan nadelen voor verschillende gezondheidsuitkomsten.

Praktische Aanbevelingen

Gebaseerd op het wetenschappelijke bewijs:

Beste keuze: Gefilterde koffie met papieren filter. Het Voedingscentrum bevestigt dit: "Hoe beter de koffie is gefilterd, hoe gezonder".

Goede alternatieven: Koffiecups/pads die ook gefilterd zijn.

Met mate gebruiken: Espresso, French press, Turkse koffie. Deze zijn niet slecht, maar bevatten meer cholesterolverhogende stoffen.

Vermijden: Ongefiltered gekookte koffie (Scandinavisch gekookte koffie).

Voor volwassenen die matige hoeveelheden koffie drinken (3-4 kopjes per dag, 300-400 mg cafeïne), is er weinig bewijs voor gezondheidsrisico's en enig bewijs voor gezondheidsvoordelen.

Referenties

1. Poole, R., Kennedy, O. J., Roderick, P., Fallowfield, J. A., Hayes, P. C., & Parkes, J. (2017). Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. BMJ, 359, j5024

2. Nieber, K. (2017). The Impact of Coffee on Health. Planta Medica, 83(16), 1256-1263

3. Derossi, A., Ricci, I., Caporizzi, R., Fiore, A., & Severini, C. (2018). How grinding level and brewing method could affect the antioxidant activity and bioactive compounds in a coffee cup. Journal of the Science of Food and Agriculture, 98(8), 3198-3207

4. Svatun, Å. L., Løchen, M. L., Thelle, D. S., & Wilsgaard, T. (2022). Association between espresso coffee and serum total cholesterol: the Tromsø Study 2015-2016. Open Heart, 9(1), e001946

5. Thelle, D. S., Arnesen, E., & Førde, O. H. (2020). Coffee consumption and mortality from cardiovascular diseases and total mortality: Does the brewing method matter? European Journal of Preventive Cardiology, 27(18), 1986-1993

6. Urgert, R., Essed, N., van der Weg, G., Kosmeijer-Schuil, T. G., & Katan, M. B. (1997). Separate effects of the coffee diterpenes cafestol and kahweol on serum lipids and liver aminotransferases. American Journal of Clinical Nutrition, 65(2), 519-524

7. Orrje, E., Fristedt, R., Rosqvist, F., Landberg, R., & Iggman, D. (2025). Cafestol and kahweol concentrations in workplace machine coffee compared with conventional brewing methods. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 35(8), 103933