Review You are what you eat - vegan propaganda of niet?

You are what you eat, a twin experiment – wat is waar en wat niet?

Dat is precies wat ik in dit artikel probeer bloot te leggen. Is veganistisch eten echt zo superieur als de documentaire doet geloven of schuilt er meer achter de boodschap?

Liever luisteren? Volg onze podcast Serieus over Fitness. Op 21 februari bespreken we alles over de Netflix documentaire You are What You Eat (Apple podcasts, Spotify en Youtube links)

Overzicht review over You are what you eat docu

Deze review gaat over het experiment met tweelingen genaamd You are what you eat en deel ik op in twee delen. Het eerste deel gaat over het daadwerkelijke onderzoek. Wat zijn de bevindingen in de documentaire vergeleken met de cijfers uit het onderzoek zelf? Het tweede deel gaat over de overtuigende afkeer tegen vlees en de vleesindustrie.

Hoe sta ik in de wedstrijd?

Je leert het meeste van iemand die een andere mening heeft en niet klakkeloos herhaalt wat je in de documentaire ziet. In tegenstelling tot de hoofdonderzoeker van het Twin experiment, ben ik niet overtuigd veganist en probeer ik je niet te overtuigen dat dit superieur is. Van mij mag iedereen eten wat hij of zij wil en overtuigd zijn van ieder dieet. Mijn doel is om de documentaire aan de tand te voelen en je te helpen om beter doordachte keuzes te maken.

Zelf ben ik groot voorstander van meer groenten, fruit, peulvruchten en noten in een dieet. Aangezien dit in de regel zorgt voor een voedingspatroon lager in het totaal aantal calorieën en meer vitaminen, mineralen en vezels bevat. Daarnaast ben ik ook liefhebber van vlees, kaas, eieren en zuivelproducten. Ik eet 3-4 dagen per week vlees, waar dat voorheen 6 of 7 was. Tevens is de portie een stuk kleiner. Hou jij meer van vlees dan ik? Prima! Hou je minder van vlees dan ik? Ook prima!

Claims uit de documentaire en resultaten uit de echte studie

Hier heb je de link naar het originele onderzoek, waar ik de hele tijd naar zal verwijzen. In de Netflix documentaire zie je steeds kleine flitsen hiervan en worden enkel de voor veganisten positieve kenmerken uitgelicht. Ja, ik begin vast met de feiten: You are what you eat is niet zo feitelijk als je denkt. Er doen 22 identieke tweelingen mee, waarvan 21 het einde van het 8 weken tellende onderzoek haalt. Dit lijkt een grote en betrouwbare testgroep, maar in feite is dit een kleine onderzoeksgroep en een hele korte termijn. Dat is niet gek, aangezien goed onderzoek naar voeding doen heel lastig is en eigenlijk een hele lange termijn nodig heeft om echte gezondheidsclaims te kunnen doen. Houd dus in je achterhoofd dat de studiegroep klein is én 8 weken zeer kort om echt iets nuttigs te kunnen zeggen.

Korte uitleg opzet You are what you eat - tweeling onderzoek

In het onderzoek uit You are what you eat krijgt de helft van de tweelingen een puur veganistisch dieet en de andere helft een gezonder omnivoor dieet (alles eter) dan voorheen voorgeschoteld. Vóór het onderzoek was, voor zover ik kan lezen, niemand veganist. De eerste 4 weken krijgen de testpersonen alle maaltijden aangeleverd en de laatste 4 weken moeten ze zelfstandig zoveel mogelijk hun type dieet volgen. Vooraf en na het onderzoek wordt bloed afgenomen en kenmerken van het lichaam, waaronder gewicht, genoteerd. Volgens mij krijgen alleen de 4 tweelingen in de documentaire een personal trainer, die ze helpt bij hun trainingsprogramma.

DEFINITIES:

• Veganistisch dieet: een dieet bestaande uit enkel plantaardige ingrediënten. Dat houdt in ook geen zuivelproducten of eieren.

• Gezonder omnivoor dieet: een dieet bestaande uit plantaardige en dierlijke ingrediënten. Dat houdt in ook vlees, vis, zuivel en eieren. Daarbij is het dieet in de onderzoeksperiode gezonder dan voorheen. Gezonder interpreteer ik hier als meer groenten, fruit en peulvruchten.

You are what you eat: eenzijdige propaganda over de voordelen van veganist zijn

De vierde aflevering laat door het delen van de testresultaten duidelijk zien dat een veganistisch dieet superieur is aan een omnivoor dieet. Maar klopt hetgeen wat je in de documentaire ziet met het daadwerkelijke onderzoek?

De voordelen van het veganistische dieet die in de ‘documentaire’ naar voren komen.

Zij die veganistisch eten verliezen in 8 weken gemiddeld 1.5 kilo meer gewicht. Dit staat ook in het onderzoek. Wat je nergens terugziet is hoe de diëten eruitzien. Vóór het onderzoek aten de testpersonen dagelijks gemiddeld 2000 kcal. In de 8 weken van het onderzoek (inclusief de eerste 4 waar ze al het eten vanuit het onderzoek kregen) consumeerden de veganisten gemiddeld 1650 kcal per dag en de omnivoren 1850 kcal. Dat is 8 weken lang, 7 dagen per week 200 kcal minder in het veganistische programma. Omgerekend aten zij dus 11.200 kcal minder. Iedere kilo verloren gewicht zit rond de 7000 kcal… Raad nu eens waar die 1.5 kilo gewichtsverlies bij de veganisten vandaan komt?

LDL-cholesterol verbetert significant in de vegan testgroep. Wat je niet op Netflix ziet, maar wel in het onderzoek leest, is dat dit niet los gezien mag worden van de 1.5 kilo (vet)massa die ze zijn verloren. Bovendien zaten alle testpersonen gemiddeld al op een gezonde LDL-cholesterol score en bleven de mensen in de omnivoor testgroep dat ook.

Insuline spiegel gaat meer omlaag in de vegan groep. Dit zegt inderdaad iets over de hoeveelheid suiker en suikerschommelingen in het bloed, maar ook hier hebben de deelnemers van de omnivore groep geen ongezonde waardes én gaat daar de insuline spiegel ook niet omhoog.

TMAO, een stofje die ik even moest opzoeken. Meer TMAO in je bloed schijnt mogelijk de kans op hart en vaatzieken te verhogen en vind je vooral in dierlijke producten. In de Netflix aflevering wordt hier met veel trompetgeluiden duidelijk gemaakt dat dit in de vegan groep veel lager is. Wat zegt het onderzoek? Dat dit verre van een significant verschil is en toeval bij deze bevinding een zeer grote factor speelt.

Vegan vs omnivoor. Dan nog even ingezoomd op de N=8 testgroep die je in de serie steeds in beeld ziet (4 tweelingen is 8 testpersonen) waar ze in de laatste aflevering 2 dames (N=2) doormidden zagen. In 8 weken tijd verloor de veganistische dame bijna 7 pond spiermassa en de omnivore dame 4 pond. Maar omdat de omnivore dame wel iets van vetmassa erbij kreeg ging daar de spotlight op aan (want dat overschaduwt het grote verlies aan spiermassa van de veganistische dame). De mevrouw die de testresultaten overhandigde was allesbehalve zacht in haar bewoordingen. “Foei! Jullie hebben vast veel te weinig gegeten en daardoor verlies je spiermassa. Want, onthoud, als je geen koolhydraten binnenkrijgt dan kun je alleen nog maar eiwitten verbranden en geen vetten.” Ik merk dat ik tijdens het typen van de vorige zinnen een soort van kwaad wordt. Hoe kan iemand dit nu zeggen als je de dames een dieet van respectievelijk 1650 en 1850 kcal geeft? En hoezo kun je dan geen vetten verbranden? Ik noem haar mevrouw Superframing en neem het Netflix kwalijk dat ze dit uitzenden.

Voordelen van vlees eten wordt nauwelijks genoemd

Ik herhaal even dat ik voorstander ben van veel groenten, fruit, peulvruchten en noten in je dieet, omdat dit naar alle grote waarschijnlijkheid een zeer positieve uitwerking heeft op je gezondheid. In aflevering 1 kreeg je te zien wat de voordelen waren van dierlijke producten (waaronder: vitamine B12, ijzer, calcium) of een veganistisch voedingspatroon. Het eerste wat ik dacht was: waarom niet gewoon een dieet die dit combineert? Het ultieme dieet met alle voordelen zeg maar? Dat terzijde. Wat je niet in You are what you eat tegenkomt:

Er wordt gedaan alsof er nauwelijks verschil zit in de hoeveelheid vitamine B12 in het lichaam van de vegan en omnivore testpersonen. Dat klopt, aan het einde van die 8 weken hebben de veganisten 470 pg/ml vitamine B12 in hun bloed en de omnivoor groep gemiddeld 492 pg/ml. Wat je niet weet is dat de veganistische groep, toevallig of niet, vóór het onderzoek is begonnen met een waarde van 590 en de omnivoor groep met 492. Dat betekent dat het vitamine B12 level bij de alleseters gelijk blijft en de vegan groep in 8 weken maar liefst 120 pg per milliliter verliest! Dat is ruim 20% vermindering. Waarom wordt dit niet netjes gezegd? Het is toch niet raar dat dit gebeurt?

Alleen in de tv-serie wordt lean body mass, voor het gemak spiermassa, gemeten. De testgroep is dus N=8 en we moeten, en sorry dat ik eraan twijfel, de getallen die genoemd worden geloven. Maar dan zie je dat het veel makkelijker is om spiermassa te behouden in een omnivoor dieet. Gelukkig komt deze quote bij één van de tweelingen waar het verschil in spiermassa toename bij de alleseter erg groot was t.o.v. zijn veganistische broer: “Ja, jij doet heel fanatiek aan krachttraining en je broertje sport thuis”. En dan moeten wij als kijker meteen denken “oh ja, dat is logisch”. Ik wil wel even onderstrepen dat krachttraining dus ontzettend effectief is voor je spiermassa en kracht.

De triglyceriden levels, voor het gemak vet, neemt in de vegan groep toe en in de omnivoor groep af. Dit verschil is overigens niet significant, maar de ‘documentaire’ schroomde zich niet om de niet significante voordelen van het vegandieet wel te noemen.

Wat ook geen significant verschil is, maar wel de tendens, is dat de ‘goede cholesterol’ HDL omlaag gaat in de vegan groep en in de omnivoor groep hetzelfde blijft. Lees hieronder trouwens verder hoe cholesterol precies werkt.

hoe werkt cholesterol

Cholesterol wordt vaak weggezet als iets kwaads. Je bloedvaten slibben ervan dicht en daardoor heb je meer kans om te overlijden aan hart- en vaatziekten. Dat is ook zo, maar verder is cholesterol een heel belangrijke stof in het lichaam. Het is onder andere de basis van vele hormonen. Zonder cholesterol zou je niet bestaan. Maar het is een soort van gegeven dat het raadzaam is om de zogenaamde ‘slechte cholesterol’, LDL, in je bloed laag te houden. Gelukkig helpt sporten hier enorm bij. Sporten activeert namelijk enzymen om LDLs van het bloed naar de lever te brengen. De lever converteert deze “slechte” cholesterol naar gal en let op, gal helpt bij de vertering van vet. Je hebt cholesterol dus ook nodig om vetten goed te kunnen verteren.

Bewegen vergroot bovendien de omvang van de zogenaamde lipoproteïne-deeltjes die de cholesterol in je bloed vervoeren. Hoe groter de omvang hoe moeilijker het is om ergens achter een scheurtje van een bloedvat te blijven kleven bijvoorbeeld. Dit maakt de opbouw van plaque-vorming dus lastiger. Dat is niet de enige manier om de kans op plaquevorming te verminderen. Een gezonde levensstijl met veel beweging, een gebalanceerd dieet, laag lichaamsgewicht, weinig stress, niet roken en voldoende slapen verlaagt de bloeddruk en vermindert de kans op plaquevorming. Een vermindering in kans is geen garantie dat het zich niet kan vormen én wat al gevormd is verdwijnt niet. Uiteindelijk spelen je genen ook een rol.

Wil je meer bewegen voor een betere gezondheid? Start met een slim feel fit schema!

claims over melk, kaas en verbranding

Nog twee andere opmerkingen die me opvielen. Onthoud dat ik geen voedingsdeskundige ben en er bij de experts misschien nog wel veel meer opviel. Ten eerste viel tussen neus en lippen door dat je van melk prostaatkanker kunt krijgen. Tussen veel melkinname en porstaatkanker is mogelijk een verband, maar geen causaliteit of overtuigend bewijs. Mogelijk beschermt melk wel tegen andere kankersoorten, maar dat wordt niet vermeld (of bewust verzwegen). Kaas schijnt ook verslavend te zijn om een uitleg die ik niet kon volgen. In de literatuur is overigens geen enkel bewijs te vinden dat dit zo is. Maar ja, in een wereld van fake nieuws, maakt een leugentje meer of minder in een ‘documentaire’ niets uit.

Vragen die ik mezelf stelde tijdens You are what you eat

Ik merk dat het een lang artikel wordt, maar ik maak hem nu af ook. Ik had nog verschillende vragen tijdens het kijken.

1. Hoe zag het dieet er nu precies uit van beide groepen? Zoals je al las is dat de vegan groep ongeveer 1650 kcal kreeg en de omnivore groep 1850 kcal. De alleseters aten meer groeten dan voorheen en een normale tot kleine portie dierlijke producten. Al had ik bij het zien van de documentaire het idee dat ze kilo’s vlees tot zich namen.

2. Waarom scoren de N=4 omnivoren uit de serie slechter dan hun startgegevens? Het dieet was toch gezonder en lager in calorieën dan vóór het onderzoek?

3. De reactie van de personal trainer op de opmerking van een vegan man dat hij moeite had meer te eten om zo zijn spiermassa op te bouwen… “Je moet gewoon meer eten als veganist”. Ja, dat was dus zijn probleem. Het is ook gewoon moeilijker om aan je caloriebehoefte te komen met een veganistisch dieet.

4. Waarom niet gewoon een dieet met alle voordelen dacht ik van begin tot eind? Eigenlijk zoals het omnivore dieet dat is opgesteld, maar dan aangevuld tot 2000-2500 calorieën met nog meer plantaardige en onbewerkte producten (dus geen namaak burger). Zoals je nu steeds vaker hoort.

Seks is beter als je veganist bent…

Het laatste item voordat ik in het kort mijn bevindingen op de anti-vlees lobby benoem. De opwinding van veganisten is zoveel meer toegenomen dan bij de omnivoren. Let op, N=4 (2 veganisten en 2 omnivoren) en er wordt 0 rekening gehouden met alle andere mogelijke factoren. Bijvoorbeeld slaap, beweging, aantal dagen geen seks, gewenning aan het onderzoek, et cetera. De omnivoren hadden een toename van 260% in hun opwinding en de veganisten ruim 300%. Nou, dat zijn allemaal knotshoge cijfers als je het mij vraagt en ik vraag me ook af waarom het bij iedereen zoveel is toegenomen. Het dieet van de omnivoren was voor bijna alle andere metingen niet positiever dan tijdens de startmeting.

You are what you eat - de vegan propaganda

Nu nog in het kort mijn mening over alles wat niets met het onderzoek te maken had. Ik ben zelden zo blij geweest dan toen de laatste minuut van aflevering 4 van You Are What You Eat voorbij was. Waar het begon met een semi-serieus onderzoek geleidt door een zeer overtuigt veganist (wat ik niet per se erg vind, want je passie voor onderzoek komt ergens vandaan), werd de documentaire al snel een lobby tégen vlees. Vlees is niet slecht. Vlees is de duivel! Waar ik in de tijd van informatie-trechtervorming op sociale media én clickbait-titels van de gewone (journalistieke) media, begrijp dat je moet overdrijven om impact te maken… krijgt deze documentaire wel de propaganda-Oscar mij betreft.

kruistocht tegen vleesconsumptie

Om tegenwoordig iets onder de aandacht te krijgen moet je sterk overdrijven. Daar heb ik helemaal geen moeite mee. Echter, hang de kruistocht tegen de vleesconsumptie niet aan zo’n studie. Voor mijn gevoel heb ik 75% van de tijd naar vreselijke beelden over dierenleed gekeken, geluisterd naar dierenactivisten, veganistische politici en een ouwe kippenstalbouwer. Volgens mij had ook het vleesnamaakbedrijf flink wat reclame ingekocht en interviewden ze alleen maar jaknikkers hoe lekker dat was. Nog steeds allemaal prima, maar laat het onderzoek weg en noem de documentaire “Waarom je geen vlees moet eten”. Wat ik wel enorm bewonderd heb is dat een driesterren chef compleet van het vlees af is gestapt, zijn nek voor de vegan-industrie uitsteekt en wederom beloond wordt met 3 sterren. Wat gaaf zeg!

Vleesconsumptie versus overconsumptie

Laat ik vooropstellen dat ik de beelden van het dierenleed verschrikkelijk vind en ik hoop (en denk) dat het er in Nederland allemaal net iets beter aan toe gaat. Maar, ik vind de manier waarop deze documentaire zo’n onderzoek misbruikt voor een vlees-haat-campagne wel ongepast. Laat iedereen zelf beslissen wat hij of zij doet en informeer ze daar open en eerlijk over. Zelf vind ik, en ik herhaal dat dit mijn mening is, dat op basis van alle klimaat -en voedingsstudies, het een goed idee dat we minder vlees eten (en een dom idee dat we daar helemaal mee zouden stoppen vanwege de voedingsstoffen). Wat ik nog een veel slimmer idee vind voor de volksgezondheid is dat we vooral stoppen met overconsumeren. Meer dan de helft van de (Westerse) wereld eet te veel en dat zien we terug op de weegschaal. Als niemand nog aan zou komen en dus minder zou eten, weet je hoeveel voedselproductie we daarmee besparen? Daarmee eten we automatisch ook minder vlees.

Groente, de duivel

Ik ga nu een beetje overdrijven, op zijn You are what you eat zeg maar. Maar wij mensen zouden nooit groenten moeten eten, want daar krijg je allemaal enge ziekten van. Sterker nog in groenten zitten helemaal geen voedingsstoffen. Beeld je een bloemkolenveld in met op de achtergrond rokende schoorstenen van de zware industrie. Als je inzoomt op de bloemkolen zie je allerlei ongedierte de bloemkolen opeten. Gelukkig komt daar iemand aan die er een flinke dot vergif opspuit waardoor de bloemkool ook nog eens sneller groeit. Na de oogst groeien er direct weer nieuwe bloemkolen en weer en weer. Je ziet dat er steeds minder bloemkolen groeien en ze worden ook kleiner. Tegelijkertijd verandert de grond van een rijk donkere kleiachtige grond naar een dorre woestijn. Wat ben je als je dat eet? Een vitamine-arme klimaatboef.

Conclusie

Kortom, laten we proberen om elkaar eerlijker te informeren en elkaars keuzes te accepteren. Voor mijn gevoel zijn we in Nederland best goed bezig met onze voedingstransitie. You are what you eat en laten we dat vooral wederzijds accepteren.